Większość z nas zna już wazelinę z dzieciństwa: dość tłustą lub tłustą substancję, która nie sprawia, że skóra jest szczególnie przyjemna, gdy jest stosowana w czystej postaci. Niemniej jednak wazelina znajduje zastosowanie w wielu rutynowych zabiegach pielęgnacyjnych, pomimo iż od kilku lat cieszy się raczej złą opinią. Tutaj dowiesz się, dlaczego wazelina nadal jest ważna w pielęgnacji skóry i dlaczego warto przyjrzeć się bliżej jednemu z najstarszych produktów pielęgnacyjnych w nowoczesnej branży pielęgnacji skóry.
Fachowo zweryfikowane informacje:
dzięki biochemikowi dr. S. Schunter z Monachium.
Podczas gdy wazelina jest w rzeczywistości tylko pseudonimem lub nazwą handlową, właściwym określeniem tego składnika jest petrolatum. Sama nazwa już wskazuje na pochodzenie. Petrolatum (nie mylić z ropą naftową) to mieszanina tak zwanych związków węglowodorowych pochodzących z oleju mineralnego. Ta mieszanina składa się z cieczy (70-90%) i substancji stałej (10-30%).
Wielu konsumentów nadal zakłada, że wazelina jest produktem odpadowym z produkcji ropy naftowej, a zatem potencjalnie skażoną substancją. Jednak wazelina tzw. surowa wazelina występuje tu jako produkt uboczny. Ta surowa wazelina jest dalej przetwarzana na wazelinę poprzez różne etapy czyszczenia do zastosowania w przemyśle farmaceutycznym i kosmetykach pielęgnacyjnych. Otrzymana w ten sposób wazelina nie ma już nic wspólnego ze swoim produktem wyjściowym, czarną, lepką ropą naftową. Po przetworzeniu wazelina ma postać półstałej masy o barwie żółtawej do białej, z tą różnicą, że biała wazelina zawiera mniej nasyconych i aromatycznych węglowodorów oleju mineralnego (MOSH i MOAH) niż żółta wazelina. Związki podejrzewane o działanie rakotwórcze nadal działają negatywnie na opinię o wazelinie.
Wazelina pozyskiwana do celów farmaceutycznych i kosmetycznych jest produktem o wysokiej czystości. Ilość MOSH i MOAH zarówno w żółtej, jak i białej wazelinie jest bardzo niska, więc nie ma potencjalnego ryzyka związanego z używaniem wazeliny. Pondato zgodnie z unijnymi przepisami dotyczącymi kosmetyków jest ona bezpiecznym składnikiem. Wbrew wielu mitom miejskim wazelina nie jest zatem rakotwórcza.
Wazelina to tzw. okluzyjna (łac. pokrywa, uszczelka). Całkowite działanie uszczelniające ma jednak tylko wtedy, gdy jest nakładany w czystej postaci i w bardzo dużych ilościach. Ponieważ to z kolei nie sprawia, że skóra jest przyjemna, zwykle nie odczuwamy ochoty na kremowanie całej twarzy wazeliną. Jeśli zamiast tego stosuje się wazelinę jako część produktu pielęgnacyjnego, pozytywne właściwości zwykle przeważają nad negatywnymi.
Wazelina i jej właściwości pielęgnacyjne:
Przewidując jedno: użycie czystej wazeliny ma sens tylko w niektórych przypadkach. Na przykład do miejscowego i tymczasowego leczenia poszczególnych obszarów. Wazelina nadaje się również do czasowego ograniczenia utraty wody ze skóry do minimum. Jednak czysta wazelina niekoniecznie jest najlepszym wyborem do regularnego stosowania lub długotrwałego leczenia. Może to powodować puchnięcie, a nawet wysuszanie skóry przy nadmiernym stosowaniu oraz takie ilości wazeliny wiążą się z wyjątkowo nieprzyjemnym uczuciem na skórze.
Kiedy więc mówimy o wazelinie w produktach do pielęgnacji skóry, w zdecydowanej większości przypadków nie mamy na myśli stosowania czystej wazeliny. Chodzi raczej o wazelinę, tzw. petrolatum jako składnik produktu pielęgnacyjnego. Zawarte w preparacie kosmetycznym petrolatum ma działanie odżywcze i zatrzymujące wilgoć. Wazelina często występuje w połączeniu z innymi substancjami pielęgnacyjnymi, takimi jak gliceryna, kwas hialuronowy, skwalan czy przeciwutleniacze, zwłaszcza w kremach bogatych, takich jak kremy na noc, maści lecznicze i kremy na rany, ale także w kremach do skóry bardzo suchej i zestresowanej.
Suche usta mimo pielęgnacji?
Wiele osób z pewnością zna fenomen balsamów do ust zawierających wazelinę: przy regularnym stosowaniu usta stają się bardziej suche. Mimo to wiele osób nadal ją stosuje, myśląc, że przynosi to efekty.
Powodem tego jest jednostronne i zbyt intensywne stosowanie dużych ilości wazeliny. Taka dawka działa jak trucizna: zamiast dbać o skórę, naturalna wymiana wody jest prawie całkowicie uniemożliwiona. Można to sobie wyobrazić w ten sposób: Woda gromadzi się w skórze, dzięki czemu naturalna bariera skóry pęcznieje, umożliwiając ucieczkę nadmiarowi wody.
Rezultatem jest zaburzona bariera skórna, która łatwiej traci wodę i nie może być wystarczająco zregenerowana przez ponowne nałożenie balsamu do ust zawierającego wazelinę. W tym przypadku przeważają negatywne właściwości wazeliny, skórze brakuje ważnych składników strukturalnych, a regeneracja jest prawie niemożliwa. Niemniej efekt ten jest niezwykle rzadki i nie tyle świadczy o tym, że wazelina nie nadaje się do pielęgnacji skóry, ale raczej wskazuje na nieprawidłowe stosowanie.
Skóra nie może aktywnie wykorzystywać wazeliny. Zamiast tego efekt pielęgnacyjny opiera się na zasadzie fizycznej, ponieważ wazelina tworzy na skórze film. W odpowiedniej ilości film ten ogranicza utratę wody, a tym samym umożliwia regenerację suchej i bardzo suchej skóry. Efekt jest najbardziej trwały, gdy wazelina nie jest używana w czystej postaci (może zapewnić krótkotrwałą ulgę), ale jako składnik rozsądnie opracowanego produktu pielęgnacyjnego.
Czy wazelina powoduje przebarwienia i trądzik?
Wazelina nie zatyka porów i nie została powiązana z powstawaniem wyprysków ani powstawaniem trądziku. Niemniej jednak każdą skórę należy zawsze rozpatrywać indywidualnie.
Czy wazelina/petrolatum zatyka skórę?
Chociaż wazelina sama w sobie jest substancją okluzyjną, podczas normalnego użytkowania nie uszczelnia całkowicie skóry. Można to osiągnąć jedynie poprzez nałożenie bardzo grubej warstwy czystej wazeliny. Nie jest to stosowane, ponieważ skóra jest wyjątkowo nieprzyjemna. W ramach rutynowych zabiegów pielęgnacyjnych wazelina jest rzadko używana samodzielnie, raczej jako część produktu pielęgnacyjnego. Dlatego nie należy się tu spodziewać kompleksowej okluzji. Błędne jest również założenie, że wazelina uniemożliwia skórze oddychanie. Na przykład, w przeciwieństwie do płazów, ludzie nie mogą oddychać przez skórę. Skóra nie może sama wchłonąć ani wymienić tlenu, mogą to zrobić tylko płuca.
Wazelina/petrolatum a Clean Beauty: sprzeczność w kategoriach?
Pojęcie „Clean Beauty” nie jest jasno zdefiniowane i jest obecnie różnie definiowane przez różnych producentów. Zasadniczo jednak Clean Beauty opisuje zapotrzebowanie na pielęgnację, która jest jak najbardziej naturalna i fizjologiczna. W porównaniu z konwencjonalną pielęgnacją skóry celowo unika się niektórych substancji, takich jak zapachy, siarczany, silikony, parabeny czy oleje mineralne. Jako pochodna oleju mineralnego, wazelina/petrolatum jest zatem usuwana również z produktów z oświadczeniem Clean Beauty.
Jednak klasyfikacja jako czyste lub nieczyste nie wskazuje na produkty wyższej jakości lub bardziej skuteczne kosmetycznie. W obu kategoriach są jednakowo białe i czarne owce. Decyzja o wyborze kosmetyków czystych lub konwencjonalnych jest zazwyczaj osobistą decyzją konsumenta.
O autorze dr. Sarah Schunter:
„Każdy, kto rozumie, jak działają składniki kosmetyków, robi pierwszy krok w kierunku skutecznej pielęgnacji skóry” - mówi dr hab. Sarah Schunter. Jako lekarz biochemii lubi analizować często tajemnicze listy składników produktów do pielęgnacji skóry: co się w nich znajduje i jak one działają. Jest przekonana, że dzięki tej wiedzy można określić odpowiednią pielęgnację dla każdego rodzaju skóry i każdego stanu skóry.
Sprawdź informacje o innych składnikach!
Bibliografia
Lodén, Role of topical emollients and moisturizers in the treatment of dry skin barrier disorders. Am J Clin Dermatol. 2003;4(11):771-88.
Purnamawati et al., The Role of Moisturizers in Addressing Various Kinds of Dermatitis: A Review. Clin Med Res. 2017 Dec;15(3-4):75-87.
Lodén, Effect of moisturizers on epidermal barrier function. Clin Dermatol. 2012 May-Jun;30(3):286-96
